باشگاه خبری فراساحل: کشور عزیزمان ایران هر چند یکی از مهمترین تولید کنندگان نفت و گاز در جهان محسوب می‌شود و شرکت‌های دولتی، نیمه دولتی و خصوصی بسیاری با توانمندی‌های گوناگون در صنعت نفت کشور مشغول به فعالیت هستند اما پس از گذشت سالهاى متمادى از اكتشاف نفت در ایران و علی رغم توانمندی‌های فنی، مهندسی و عملیاتی گوناگونی که شرکت‌های ایرانی در اجرای پروژه‌های بزرگ نفتی بدان دست یافته‌اند، شاهد آن هستیم که فرهنگ بیمه در صنعت نفت کشور متاسفانه رشد چندانی نداشته است. این در حالی است که صنعت نفت، گاز و پتروشيمى، صنعت اصلى كشور به حساب می‌آید و بیمه فواید بسیاری برای محافظت از سرمایه‌های ملی کشور دارد، ولی علی رغم اینکه ﺩﺭ ﻛﺸــﻮﺭﻫﺎﻯ ﺗﻮﺳــﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺻﻨﻌــﺖ ﺑﻴﻤﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺧﺎﺻﻰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ، توسعه صنعت بیمه در ایران به دلایل ناشناخته‌ای مغفول مانده است! این موضوع هنگامی موجب تعجب می‌شود که بدانیم در دهه اخیر نزدیک به ۴۰ درصد از خسارت‌های اعلام شده در سطح جهان و حدود ۹۰ درصد از خسارتهای پرداخت شده صنعت جهانی بیمه به صنایع نفت، گاز و پتروشیمی اختصاص داشته است و صنعت نفت کشور هر ساله شاهد خسارت‌های بسیاری است. در همین راستا با مهندس فرهاد فکوری‌‌، مدیر مجتمع تخصصی نفت‌‌، گاز و پتروشیمی ولیعصر (عجل الله) بیمه ایران در خصوص موضوعات مهمی به گفتگو نشستیم که مطالعه آن خالی از لطف نیست. مدیری که مصمم است با استفاده از تجربه 20 ساله خود در صنعت بیمه و بکارگیری همه ظرفیت‌های موجود نگاه مدیران صنعت نفت کشور را به مساله بیمه تغییر دهد.

آقای مهندس فکوری بعنوان اولین سوال لطفا کمی در خصوص فعالیت‌های مجتمع تخصصی ولیعصر بیمه ایران توضیح دهید. در این مجتمع دقیقا چه خدماتی را به شرکت‌های فعال در صنعت نفت و گاز ارائه می‌کنید؟
این مجتمع اولین و یکی ازمعدود شعب تخصصی است که در صنعت بیمه کشور از سال 1378 به منظور تمرکز امور بیمه‌ای در صنعت نفت‌‌، گاز و پتروشیمی کشور تاسیس شده و به لحاظ تخصصی بودن‌‌، سابقه‌‌، تجربه و نیروی انسانی در صنعت بیمه‌ای کشور یگانه است. از طرفی می‌توان گفت که تاریخچه فعالیت بیمه‌ای در صنعت نفت‌‌، گاز و پتروشیمی از ابتدای پیدایش بیمه در کشور بوده است؛ از این حیث کار کردن در چنین مجموعه‌ای مایه مباهات و افتخار ماست. در بیش از 90 درصد پروژه‌هایی که در صنعت بیمه کشور و در حوزه صنعت نفت بیمه دریافت می‌کنند‌‌، ما به عنوان راهبر و لیدر یا به عنوان عضو کنسرسیوم در اخذ پوشش بیمه  آن حضور داریم و به عبارتی شریک هستیم‌‌، که البته بیشترین درصد را در نقش راهبری داريم. بنابرارتباط این واحد با صنعت نفت در حداقل 20 سال گذشته یک ارتباط توامان‌‌، تنگاتنگ و جدی بوده است؛ به نحوی که سوابق بیمه‌ای بخش‌های مختلف صنعت نفت از جمله شرکت نفت مناطق مرکزی‌‌، شرکت پایانه‌هاي نفتي ايران‌‌، تمام شركت‌‌‌هاي پتروشیمی‌‌‌، شركت نفت فلات قاره و... به عنوان بیمه گذار اصلی در این مجتمع موجود است؛ علاوه بر آن سوابق پیمانکارانی که در حوزه حفاری‌‌، دکل‌ها‌‌، بخش‌های ساحلی و فراساحلی صنعت نفت فعالیت می‌کنند‌‌، به شکل مجزا برای بیمه نامه‌های مجزا موجود است. بنابراین اطلاعات با ارزشی به لحاظ سابقه و تاریخچه در این مجتمع وجود دارد‌‌، چرا که از نقطه صفر هم در دوره ساخت و هم در زمان بهره برداری سوابق این بیمه نامه‌ها موجود است و این موضوعی جدی است؛ نیروی انسانی که این جا کسب تجربه کرده‌اند‌‌، کسانی هستند که در بحث مشاوره و کار مرتبط با صنعت نفت در حوزه بیمه‌‌، افراد خاصی هستند و همگی دارای تجارب خاص هستند.

با توجه به اینکه مدرک تحصیلی حضرتعالی فوق لیسانس بازاریابی است لطفا بفرمائید فرایند بازاریابی در مجموعه ای مثل بیمه ایران با توجه به رقبای زیادی که شما در صنعت بیمه دارید، به چه صورت است؟
در بسیاری از مواقع حتی قبل از انعقاد قرارداد‌‌، در پيش نويس خود قرارداد حضور داریم؛ چرا که نقش بیمه و جزئیان آن باید در قراردادها ذکر شود. ولی به شکل معمول و روال عادی موضوع این است که وقتی قراردادی منعقد می‌شود‌، بیمه‌ایران به عنوان بزرگ ترین شرکت بیمه‌ای کشور از حیث سرمایه و ظرفیت نگهداری ریسک‌‌، یکی از شرکت‌هایی است که به آن در مرحله اول رجوع می‌شود‌‌، برای این که این ریسک به آن واگذار شود و حداقل از اين شركت پیشنهاد گرفته می‌شود‌‌؛ حتی اگر قرار باشد که به سایر شرکت‌های بیمه‌ای رجوع شود. علاوه بر آن مکانیزمی در صنعت بیمه‌ای کشور وجود دارد به اسم موضوع کنسرسیوم‌ بیمه‌های انرژی که در گذشته که شرکت‌های خصوصی در صنعت بیمه فعالیت نمی‌کردند‌‌، توسط شرکت‌های مطرح بیمه‌ای از جمله آسیا‌‌، دانا‌‌، البرز و ایران تشکیل شده بود و با توجه به این که این حساسیت و حجم سرمایه در حوزه انرژی از قدیم مورد توجه بوده است؛ این شرکت‌ها به اتفاق یکدیگر در موضوعات ورود می‌کردند‌‌؛ به شکلی که وقتی یک تعهد و ریسکی مطرح می‌شد‌‌، از آن جایی که مثلاً بيمه ايران يا بیمه البرز می‌دانست که نمی‌تواند بخاطر بار مالی سنگین تعهدات بیمه‌ای این کار را به تنهایی  بپذیرد‌‌، بنابراین کار را توزیع می‌کردند و به عبارتی فعالیت یا مکانیزم بازاریابی از قبل شروع شده بود‌‌، یعنی یک شرکت بیمه‌ای پیش از این که خودش ورود کند برای این که یک کار را بگیرد‌، می‌دانست که این کار را به شرکای خودش هم باید بسپارد. بنابراین به شکل گروهی و جمعی در بسیاری از امور با یکدیگر حرکت می‌کردند؛ اما امروزه کنسرسیوم انرژی تشکلی جدی‌تر است که نظام نامه دارد و اعضای اصلیش به 8 شرکت افزایش پیدا کرده است که البته این طور نیست که در همه پروژه‌ها همه اعضا حضور داشته باشند و حضور شرکت‌ها به تبع میزان و مدل ریسک است و در مواردی10الی 12 شرکت‌‌، یعنی شرکت‌های دیگری هم که عضو اصلی نیستند‌‌، ممکن است به این مجموعه ملحق شوند.

پس در حقیقت شرکت‌ها خودشان به سراغ شما می‌آیند؟
بله‌‌، در بسیاری از موارد به دلیل ارتباطات قبلی که با این بیمه گذاران بزرگ در حوزه انرژی داشته‌ايم‌‌، این مراجعه وجود دارد‌‌ ولی به تبع جنس کار‌‌، ما از مدل‌های بازاریابی استفاده می‌کنیم؛ بنابراین ما بخشی از بحث بازارمان را از طریق حضوردر شرکت‌های مختلف و تبادل اطلاعات و ارتباطاتی که با مجموعه مورد نظر داریم‌‌ به دست می‌آوریم؛ از طرفی همزمان به عنوان یک مشاور در انتخاب پوشش‌های بیمه‌ای به بیمه گذاران خود کمک می‌کنیم. بخش دیگر بازاریابی نیز که از طریق خود ما صورت می‌گیرد این است که با تجربه و شناختی که داریم‌‌، اتفاقات و بازار انرژی را رصد می‌کنیم و بسته به نوع کاری که می‌خواهد انجام شود‌‌ بازاریابی می‌کنیم. برای مثال در پروژه سروک آذر که شامل حفاری و بهره برداری تعدادی چاه در میدان نفتی آذر بود‌‌، از طریق مناقصه‌ای که پیمانکاري كه قبلاً بيمه گزار ما بوده است حضور پیدا کردیم‌‌، اما در بهره برداری نیز‌‌، ما این‌ها را رصد کردیم و وقتی دیدیم که بعضی از چاه‌ها تکمیل شده و آماده بهره برداری است‌‌، آنجا اعلام حضور کردیم و توانستیم بیمه نامه‌های آن‌ها را صادر كنيم.

مهمترین بیمه‌ای که برای پروژه‌های صنعت نفت در نظر می‌گیرد بیمه آتش سوزی است یا موارد دیگری هم مد نظر شما قرار دارد؟
خیر‌‌، بیمه تمام خطر است که البته پروژه به پروژه فرق می‌کند و بستگی به نوع پروژه دارد؛ بعضی پروژه‌ها در مرحله ساخت هستند و برخی دیگر ماهیت بهره برداری دارند که نوع پوشش در اینها متفاوت است؛ در بحث تجهیزات پیمانکاران و دکل‌های حفاری نیز پوشش‌ها متفاوت است‌‌، اما در مجموع بیشتر پوشش‌های ما  بصورت تمام خطر است.

تعریف بیمه تمام خطر چیست؟
بیمه تمام خطر به این معنی است که تمام خطرات تحت پوشش بیمه نامه هستند‌‌، به استثنای مواردی که صریحاً در بیمه نامه مشخص شده است.

بنابراین شامل تجهیزات نمی‌شود‌‌، برای مثال اگر پمپی خراب شود‌‌، شامل بیمه نیست؟
بستگی به نوع آسیب دیدگی دارد و اگر ناشی از حادثه باشد‌‌، در پوشش بیمه قرار می‌گیرد؛ اما اگر ناشی از خرابی در کارکرد باشد‌‌، شامل بیمه نمی‌شود؛ البته در این موارد نمی‌توان به صورت کلی نظر داد و مورد به مورد تفاوت می‌کند.

با توجه به تعداد زیاد شرکت‌ها و موسسات بیمه‌ای که در حال حاضر مشغول به فعالیت هستند آیا رقابتی نیز بین شما و سایر بیمه‌ها وجود دارد یا چون در نهایت به دلیل هزینه‌های سنگین، همه در پوشش بیمه‌ای سهمی دارند، اصلا رقابتی وجود ندارد؟
رقابت قطعاً وجود دارد‌‌. با توجه به مدل کار در حوزه انرژی و حجم سرمایه‌ای که تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد‌‌، از قدیم اتحاد و انسجام بین بیمه‌گرها وجود داشته است‌‌، اما این رقابت در کارهای بسیاری نیز وجود دارد. طبق آیین نامه 76 شورایعالی بیمه، شرکت‌ها موظف هستند نرخ حق بیمه‌های سرمایه‌های بالاتر از 1000 میلیارد تومان را به تایید بیمه مرکزی برسانند؛ بنابراین اگر بیمه‌ها به مانند رگ‌های کوچکی در نظر بگیریم‌‌، در کل همه در بیمه مرکزی (مغز) جمع می‌شوند‌‌. لذا این باعث می‌شود که بیمه مرکزی نرخ بدهد؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که رقابت وجود دارد‌‌، اما این رقابت کاملا است. برای مثال در یک پروژه میدان نفتی که می‌خواهد کاری صورت بگیرد‌‌، ممکن است همزمان 15 بیمه گر فعالیت کنند‌‌، چون ممکن است در یک پروژه تعداد زیادی پیمانکار حضور داشته باشد و اگر یک مدیریت ریسک و مدیریت بیمه درستی در آن پروژه صورت گرفته باشد‌‌، سعی می‌کند این بیمه گرها را هر چه بیشتر با هم هماهنگ کند‌، چرا که در برخی موارد ممکن است بیمه‌های ما ناخودآگاه با هم همپوشانی داشته باشند‌، برای مثال بیمه‌ایران یک قسمتی از پروژه را متقبل شده است‌‌، یک قسمت دیگر را بیمه البرز و اگر 50 پیمانکار را به 10 سطح تقسیم کنیم‌، این سطح‌ها خواه ناخواه در مواردی هم پوشانی خواهند داشت؛ بنابراین این رقابت باید منجر به همکاری شود‌‌، چرا که اگر تبدیل به همکاری نشود‌‌، در نهایت قیمت نهایی پروژه بالا می‌رود‌، چرا که بیمه گذار ناخودآگاه 5 حق بیمه مشترک پرداخت کرده است که لازم نبوده پرداخت کند.

در شرایط رقابتی درصدها چگونه پرداخت می‌شود؟
هر یک یا دو ماه یکبار بیمه مرکزی‌، میزان ظرفیت نگه داری ریسک‌ها را برای شرکت‌ها و بیمه گذاران در سایت خود اعلام می‌کند تا شرکت‌ها و بیمه گذاران بدانند که برای مثال هر شرکتی چقدر توان و ظرفیت نگه داری یک ریسک را دارد‌. بنابراین بیمه گرها بر اساس همان ظرفیت نگه داری‌‌، زمانی که می‌خواهند ریسک را توزیع کنند و یا با سایر شرکت‌ها سهیم شوند‌‌، می‌توانند سهم بگیرند.

سوال بعدی بنده این است که آیا هنگامی که یک شرکت خارجی مثلا مثل توتال مسئول فعالیت در یک پروژه می‌شود آیا موظف است از ظرفیت شرکت‌های بیمه ایرانی برای پوشش حوادث استفاده نماید یا اینکه می‌تواند از بیمه گذاران خارجی مد نظر خود استفاده نماید؟
این مساله بستگی به مدل قراردادی دارد که شرکت توتال با شركت نفت منعقد کرده است.

از نظر قوانین ایران آیا یک پیمانکار خارجی موظف است از بیمه‌گر ایرانی استفاده کند؟
به شکل معمول این طور است که اگر تکلیف باشد که از پتانسیل داخلی استفاده شود‌‌ اعلام می‌شود‌‌، ولی بسته به نوع پروژه‌‌، مفاد و بندهای قرارداد ممکن است در بعضی از مواقع این امکان را بدهند که برای بخشی از بیمه به بیمه‌گر مد نظر خودش مراجعه کند؛ مثلا درباره قرارداد فاز 11 پارس جنوبی تا جایی که اطلاع دارم‌‌، در خود قرارداد یکی از شرکت‌های بیمه‌ به نام ایران معین را مشخصاً تعیین کرده‌اند که زیرمجموعه بیمه‌ایران است و در زمان تحریم‌ها تقویت شد.

مبنای شما برای شروع فرایند بیمه، قرارداد بین کارفرما و پیمانکار است؟
بله. معمولاً وقتی پروژه‌ای در حال شروع به کار است‌‌، یکی از مدارکی که از همان ابتدا می‌خواهیم قراردادی است که بین پیمانکار و کارفرما وجود دارد؛ چرا که باید بیمه نامه دقیقا بر مبنای چهارچوب قرارداد صادر شود تا اگر خدایی نکرده اتفاقی افتاد‌‌ تحت پوشش باشد؛ اگرچه پیمانکار مکلف به خریداری بیمه نامه است‌‌، اما ذینفع بیمه نامه کارفرمای پروژه است‌‌، بنابراین در زمان خسارت نیز طرف ما کارفرماست‌‌، نه پیمانکار. بنابراین کسی که متضرر می‌شود‌‌، کارفرما است و خیلی مهم است که ما قرارداد را داشته باشیم تا مبنای صدور بیمه نامه و جزئیات پوشش‌هایی را که باید داشته باشیم‌‌، منطبق با شرایط قرارداد باشد.

نرخ حق بیمه پروژه به چه صورت مشخص می‌شود؟
چندین عامل از جمله ارزش پروژه‌‌، منطقه جغرافیایی‌‌، اعتبار پیمانکار و صاحب کار نرخ حق بیمه را مشخص می‌کند. برای مثال اعتبار شرکتی مثل شرکت ملی نفتکش که سال‌ها است کار می‌کند و در دنیا تقریباً شماره يك است با شرکتی نوپا که به تازگی چند مهندس بازنشسته آن را راه اندازی کرده‌اند بسیار متفاوت است‌‌، بنابراین اعتبار شرکت حرف اول را می‌زند و مورد دیگر سابقه بیمه گذار است؛ در صورتی که در گذشته خسارات زیادی داشته باشد‌‌، برای بیمه گر مهم است؛ مدت پیمان هم در ارزش بیمه مهم است‌‌، یعنی این که پروژه‌ای که قرار است‌‌، اجرا شود چند ساله است.

بنابراین شما مثلا یک پالایشگاه را مادام العمر بیمه نمی‌کنید؟
برای احداث بله؛ معمولاً در پروژه‌‌‌‌ها بیمه نامه‌ای که برای احداث خریداری می‌شود‌‌، براي مدت پيمان است که در صورت طولانی شدن با بررسی پیشرفت فیزیکی و ریالی پروژه و دلایل تعویق آن از سوی بیمه‌گر‌‌، الحاقیه می‌گیرند و بیمه گر بر اساس الحاقیه آن‌‌‌‌‌، بیمه نامه را برای مثال 6 ماه يا بيشتر تمدید می‌کند.

زمانی که پالایشگاه ساخته شد و وارد بحث بهره برداری شد‌‌، چه مدل قراردادی می‌بندید؟
در زمان بهره برداری بیمه نامه سالانه است و از حوزه بیمه مهندسی خارج شده و وارد بیمه اموال می‌شود.

جناب فکوری، تا به اینجا توضیحات مفیدی در خصوص قرارداد و عوامل تاثیر گذار در تعیین نرخ حق بیمه ارائه کردید. لطفا اشاره‌ای هم به نحوه تعیین خسارت داشته باشید. مثلا هنگامی که برای یک سکو یا شناور حادثه‌ای پیش می‌آید فرایند تعیین خسارت به چه صورت است؟
در خسارت‌های بزرگ معمولاً درباره شرکت و کارشناس ارزیابی کننده خسارت توافق می‌شود‌، چرا که این ارزیابی باید توسط کارشناسی که حوزه را بشناسد‌‌ انجام شود‌‌، در این کارها 90 درصد کار فنی است و 10 درصد باقی مانده بیمه‌ای است و پس از آن بررسی می‌شود که خسارت در چارچوب بیمه است یا خیر. ضمن اینکه معمولاً در پروژه‌های بزرگ‌‌ کارشناس خسارت نداریم و شركت‌‌‌هاي ارزیاب داریم. برای مثال زمانی پیش می‌آید که بیمه گذارها می‌گویند در زمان صدور بیمه نامه همه چیز خوب بوده و شما همراهی بسیار خوبی با من داشتید و حق بیمه خیلی مطلوبی به من اعلام کردید و بیمه نامه خوبی براي من صادر كرديد پس چرا امروز نمی‌توانید به من خسارت قابل قبولی بدهید؟ بنابراین ما تلاش می‌کنیم علم و آگاهی لازم را در اختیار بیمه گذار بگذاریم‌‌، به او اعلام کنیم که در صورت خسارت چنین اتفاقی برای شما خواهد افتاد‌‌، اما اگر باز هم بیمه گذار اصرار داشت که با یک مدل خاص بیمه کند‌‌، باید اظهارات خود را تایید کرده و پيشنهاد را امضا نماید و دیگر مسئولیتی از اين نظر متوجه بیمه گر نیست.

فرآیند پرداخت خسارت چند روزه است؟
متفاوت است

آیا خسارت جکت فاز 13 پارس جنوبی پرداخت شده است؟
آن خسارت به صورت مجزا یک موضوع حقوقی داشت و خسارتش غیرقابل پرداخت اعلام شد و در حال بررسی در دادگاه است.

یعنی ممکن است با وجود این که شما حق بیمه‌اش را گرفته‌اید‌‌، در نهایت هیچ خسارتی پرداخت نشود؟
بله‌‌. به دلیل این که شرایط قرارداد و بیمه نامه به گونه‌ای بود که آن خسارت تحت پوشش بیمه نامه نبود و مبلغي تعلق نمی‌گیرد.

جنابعالی به این موضوع اشاره داشتید که زمان تعیین نرخ بیمه شما به سابقه شرکت و حسن شهرت آن توجه می‌کنید. سوال بنده در حال حاضر این است که آیا بیمه‌گذاران نیز به حسن شهرت شما شرکت‌های بیمه‌ای توجه می‌کنند؟ بعضی از بیمه‌ها مشهورند که فقط حق بیمه می‌گیرند ولی در زمان خسارات به دلایل مختلف از پرداخت بیمه سر باز می‌زنند و کار به دادگاه می‌کشد. لطفا در این خصوص کمی توضیح دهید.
یکی از عواملی که در پرداخت خسارت از نظر مبلغ و زمان تاثیرگذار است همراهي بيمه گزار در ارائه اسناد و گزارش نهایی است که کارشناس‌های مستقل تهیه می‌کنند‌‌، یعنی در عمل شرکت بیمه در آن نقش خیلی خاصی ندارد و تنها می‌تواند کمک کننده باشد. ولی نهایتاً باید گزارش کارشناس برای شرکت بیمه بیاید تا بر مبنای آن‌‌، خسارت پرداخت شود که البته این موضوع در خسارت‌های کلان نمود بیشتری دارد و شرکت‌های بیمه گذار ما نیز به این موضوع آگاه هستند که اگر تاخیری در پرداخت رخ دهد‌‌، مقصر شرکت بیمه نیست بلکه ممکن است کارشناس گزارش را دیر ارائه کند و یا بیمه گذار اسناد و مدارک را دیر ارائه کند؛ اما زمانی که گزارش نهایی تحویل شرکت بیمه می‌شود و مبلغ مشخص می‌شود‌، پس از تطبیق خسارت با شرايط  بیمه نامه‌‌، خسارت آماده پرداخت می‌شود. اما در پاسخ به مساله حسن شهرت شرکت‌های بیمه‌ای که به آن اشاره داشتید باید بگویم که لیدری بیش از 90 درصد پروژه‌های حوزه انرژی را بیمه ‌ایران در این مجتمع عهده دار است‌‌، البته هر شرکت بیمه دیگری که در کنسرسیوم ‌است یا با بیمه‌ ایران شریک می‌شود‌، می‌تواند لیدر باشد که آن را بیمه گذار انتخاب می‌کند. اما با توجه به اینکه در بیش از 90 درصد پروژه‌ها بیمه ‌ایران به عنوان لیدر انتخاب می‌شود‌‌، می‌توان نتیجه گرفت که رضایتمندی بیمه گذاران در حوزه پرداخت خسارت از بیمه مطلوب است. البته ما بیمه گذارانی نیز داشته‌ایم که از بیمه ایران رضایت نداشته‌اند‌‌، ولی اگر قرار باشد درصد بگیرید‌‌، نهایتا 2‌‌ الی 3 درصد نارضایتی طی سال‌های گذشته اتفاق افتاده است؛ در بحث جکت فاز 13 نیز که اشاره شد خیلی خاص است‌‌، یعنی نمونه مشابهی حداقل در 15 سال اخیر در این مجتمع نبوده است که خسارت پرداخت نشود.

با توجه به بالابودن رقم قراردادها‌‌ در پروژه‌های صنعت نفت حق بیمه به چه صورت دریافت می‌شود؟
در بیشتر موارد به شکل اقساط دریافت می‌کنیم.

با توجه به مسائل تحریم و مشکلات مالی که وجود دارد‌‌ آیا هنگامی که کارفرماها پول پیمانکاران را با تاخیر پرداخت می‌کنند و پیمانکاران نیز ممکن است متعاقبا حق بیمه خود را با تاخیر پرداخت کنند، آیا این تاخیرها جریمه‌ای نیز برای آنها به دنبال دارد؟
در قانون بیمه موضوعی وجود دارد که شما زمانی متعهد به پرداخت خسارت هستید که حق بیمه‌ات را دریافت کرده باشید؛ بنابراین زمانی تعهد به پرداخت خسارت داریم که حق بیمه گرفته باشیم‌‌، این موضوع کاملاً شناخته شده است.

بنابراین اگر پروژه‌ای را بیمه کرده باشید‌، اما پیمانکار هنوز حق بیمه شما را پرداخت نکرده باشد‌‌، در این فاصله تعهدی برای شما وجود ندارد؟
به صورت قانونی تعهدی به پرداخت خسارت نداریم‌‌، مگر این که در قرارداد توافقات دیگری صورت گرفته باشد‌‌. در واقع یک مرز و تاریخ برای سر رسید قسط دارید‌‌، اگر در آن تاریخ و سررسید پرداخت نشده باشد‌‌، طبیعتاً شما تا آن تاریخ به نسبت حق بیمه‌ای که گرفتید‌‌، خسارت دریافت می‌کنید‌‌، اما در برخی موارد از مکانیزم اتکایی هم استفاده می‌شود و الباقی ریسک از طریق پوشش اتکایی به شرکت‌های بیمه گر انجام می‌شود‌‌، اما بیمه گذار در زمان خسارت با شرکت اصلی طرف است.

با توجه به اتفاقات متعددی که در سال گذشته در صنعت نفت کشور بوقوع پیوست آیا می‌توانید اعلام کنید که در سال گذشته چقدر خسارت پرداخت کرده‌اید؟
همان طور که می‌دانید بزرگ‌ترین خسارت صنعت بیمه‌ایران از ابتدای پیدایش آن‌‌، خسارت پتروشیمی بوعلی بود که بیمه نامه و پرونده آن در همین مجتمع تشکیل شد و در همین جا نیز تسويه شد و 94 میلیون یوور خسارت به صورت یک جا پرداخت شد.

این خسارت در مقایسه با حق بیمه‌ای که از این پروژه دریافت کرده بودید‌‌، چه گونه بود؟
حق بیمه یک سال پتروشیمی بوعلی 412 هزار یورو بوده که این رقم بین بیمه‌گرها پخش شده بود و البته خسارت 94 میلیون یورویی پرداختی نیز پخش شده است؛ مکانیزم پرداخت و فرآیند ارزیابی‌‌، تشکیل پرونده و همه کارهای فنی‌اش و ساير موضوعات‌‌ بیمه‌ای و اتکایی همه در بيمه ايران انجام شده است‌‌، اما بیمه گران دیگر سهیم بودند.

بنابراین خسارت عظیمی به شرکت بیمه وارد شد؟
بله‌‌. حداقل حق بیمه 10 و 15 سال گذشته بعلاوه سود 4‌‌ الی5 سال آینده را پرداخت کرده‌ایم.

آیا پرداخت چنین خسارت سنگینی در مقایسه با حق بیمه کمی که دریافت کرده‌اید ممکن است باعث ورشکستگی بیمه‌ها شود؟
بله. اگر مکانیزم‌های فنی و تئوری‌هایی که در ارتباط با فن بیمه‌گری از جمله موضوعات و محاسبات فنی‌‌، نحوه درست تعیین حق بیمه و... وجود دارد را رعایت نکرده باشید‌، این اتفاق می‌افتد‌‌؛ مانند اتفاقی که برای بیمه توسعه افتاد.

ورشکستگی بیمه توسعه بخاطر پرداخت خسارات در حوزه نفت و گاز بوده است؟
خیر‌‌. بیمه توسعه در حوزه بیمه‌های اتومبیل و در بحث بیمه‌های عمر این وضعیت برایش پیش آمد.

آیا پیش آمده است که مجموعه شما در تعیین حق بیمه دچار اشتباه محاسباتی شود که بعداً ضرری داشته باشد؟
بله‌‌. این اتفاق افتاده است؛ اساساً کار بیمه یک کار آماری است و با علم آمار سر و کار دارد و چیزی که در آن تاثیرگذار است‌‌، سابقه خسارت هاست؛ از آن جایی که گفتم از سال 78 این مجتمع به عنوان تنها واحد تخصصی - عملیاتی صنعت نفت‌‌، گاز و پتروشیمی بوده و با کسب تجربه در اين حوزه تخصصی‌‌، این موضوع به حداقل خود رسیده است؛ البته باز هم ممکن است اشتباه محاسباتی اتفاق بیفتد.

غیر از چالش‌هایی که برای توجیه شرکت‌ها راجع به مسائل بیمه‌ای دارید‌، آیا با دستگاه قضایی هم دچار چالش هستید یا خیر؟ با توجه به این که ما دادگاه‌های تخصصی در کشور نداریم‌‌، اگر در ماجرایی کار به شکایت برسد‌‌، بررسی در دادگاه به صورت تخصصی صورت می‌پذیرد؟
این وظیفه بیمه مرکزی به عنوان عضو ناظر و بالاسری است که چنین مشکلاتی را بررسی و حل کند که البته از سوی ما منعکس شده است؛ اما متاسفانه تاکنون برطرف نشده و ما هم بشدت درگیر آن هستیم. خیلی ساده بخواهم بگویم‌‌، اساساً قاضی باید بر اساس قوانین حکم صادر کند و اصلی‌ترین قانون بیمه ‌این است که شما زمانی متعهد به پرداخت خسارت هستید که حق بیمه را دریافت کرده باشید. اگر به اتومبیل شما خسارت وارد شده باشد و حق بیمه پرداخت نکرده باشید‌‌، طبق قانون بیمه نباید خسارتی را پرداخت کند‌‌، اما در بسیاری از موارد قضات ما رای به محکومیت ما می‌دهند؛ زیرا این موارد برای قضات قابل درک و پذیرش نیست چون تفسیر دیگری از بحث بیمه دارند.

برای حل این مشکل فکر می‌کنم نیاز است که نشست‌های سالیانه‌ای در قالب سمینار یا همایش با حضور نمایندگانی از صنعت نفت‌‌، بیمه، دستگاه قضایی و شرکت‌های پیمانکاری برگزار کنید تا در خصوص نحوه پرداخت بیمه‌ها و خسارت‌ها اطلاع رسانی شود زیرا هر چه آگاهی‌های مردم در این زمینه افزایش پیدا کند‌‌، این بار از روی دوش بیمه برداشته خواهد شد. نظر شما در این خصوص چیست؟
دقیقاً درست است‌‌. البته مجتمع تخصصی نفت‌‌، گاز و پتروشیمی ‌یک واحد اجرایی - عملیاتی است‌، اما شاید ناچار باشیم برای ارائه بهتر کیفیت کارمان این مسئولیت را برعهده بگیریم. اما آن چیزی که ما به صورت اساسی با آن مشکل داریم‌‌، فرهنگ بیمه است‌‌، باعث تاسف است که بدانید بسیاری از همین شرکت‌های بزرگ نفتی که با ریسک‌های بسیار بزرگ طرف هستند‌‌، به دلایل بسیاری اعتقادی به بیمه ندارند که یکی از مهمترین دلایل آن قوت سرمایه‌ای است که همیشه داشته‌اند و توانی که برای جبران خسارت داشته‌اند‌‌. دلیل دیگر این است که تصور می‌کنند که خسارت‌های بزرگ اصلا برایشان اتفاق نمی‌افتد و یا اگر اتفاق بیفتد‌‌، می‌توانند جبران کنند. متاسفانه ما این چالش‌های جدی را با مدیران نفتی در بسیاری از حوزه‌ها داریم. البته همانطور که پیشتر نیز اشاره کردم همین مشکل فرهنگی را ما با قضات محترم و مردم نیز داریم؛ امروزه تعداد زیادی موتور سیکلت در کشور بیمه ندارند و بسیاری از خسارت‌ها و تصادفاتی که در کشور ما رخ می‌دهد‌‌، از سمت همین موتورسیکلت‌هاست؛ در حال حاضر مدیرعامل صندوق تامین خسارت‌های بدنی‌‌، آقای جباری است که قبلاً همکار ما بوده است‌‌، براي مرتبه سوم يا چهارم اعلام کرده است که جرائم را حذف می‌کنیم و حتی حق بیمه شما را تقسیط می‌کنیم‌‌، اما همچنان بیش از 70 درصد موتورسیکلت‌های کشور بیمه نامه ندارند؛ بنابراین یکی از موضوعات و معضلات جدی ما مشخصاً در بحث صنایع نفت و گاز و پتروشیمی‌‌، عدم اعتقاد مدیران تصمیم گیرنده به بیمه است؛ البته طی حوادث سال‌های گذشته در پتروشیمی‌ها و حوادث امسال مانند پالایشگاه تهران و حادثه رخ داده برای چاه رگ سفید که خوشبختانه مهار گردید، یک مقدار حساسيت مدیران صنعت نفت نسبت به موضوع بیمه بيشتر شده است و آقای زنگنه نیز تکلیف کرده است که اگر یک پتروشیمی یا شرکتی که زیر مجموعه نفت است‌‌، بیمه نامه نداشته باشد و یا بیمه نامه مکفی نداشته باشد و توصیه‌های ایمنی گزارش ارزیابی ریسک را رعایت نکند‌‌، حتی تا مرحله قطع خوراک هم پیش خواهیم رفت؛ اما علی رغم چنین تاکیدی متاسفانه در مواردی رعایت نمی‌شود؛ این در شرایطی است که بیمه گرها برای مثال حتی در زمان جنگ نیز نفتکش‌ها و کشتی‌ها را مشمول بیمه می‌کنند و خسارت پرداخت می‌کنند‌‌. برای مثال در دوره جنگ 8 ساله دفاع مقدس یکی از اتفاقاتی که باعث افتخار بیمه ‌ایران بود‌‌، این بود که تمام نفت کش‌های ایرانی و خارجی تحت پوشش بیمه ‌ایران بوده است.

با تشکر از اطلاعات مفیدی که در اختیار ما گذاشتید‌‌، آیا نکته‌ای وجود دارد که دوست داشته باشید در جمع بندی اظهارات‌تان اعلام کنید؟
در خلال صحبت‌هایم به حوادثی که در سال‌های گذشته به خصوص 2 سال اخیر در حوزه نفت و گاز‌‌، پتروشیمی اتفاق افتاده بود اشاره کردم که یکی دو تا از آنها بسیار جدی بود؛ برجسته‌ترین آن‌ها بحث پتروشیمی بوعلی بود. در این پرونده خاص اکثر افرادی که درگیر کار بیمه گری در حوزه انرژی بودند اعتقاد داشتند که جمع کردن چنین پرونده‌ای توسط بیمه گران خارجی 2 تا 3 سال طول ‌می‌کشد‌‌، در حالی که این پرونده خسارتی ظرف 9 ماه بسته‌‌، نهایی و پرداخت شد؛ به نظر من جای تقدیر و تشکر از کل صنعت بیمه است چون همراهی از طرف همه و به طور خاص همکاران عزیزمان در این مجتمع بود. نکته نهایی که ‌می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که اکثر واحدهای ستادی ما عقب ‌می‌نشینند و وظیفه‌شان حمایت است و درنهایت بار اصلی کار برعهده ما که عملاً خط مقدم حوزه صنعت بیمه کشور هستیم قرار ‌می‌گیرد‌‌، چه در حوزه صدور و چه در حوزه خسارت، ما با پرونده‌های خسارتی مختلف مواجه ‌می‌شویم که پراز موضوعات ریز و درشت تخصصی در بحث بیمه است و واقعاً این کار‌‌، کاری فنی است. برای من بسیار مهم است که صنعت نفت این را بداند که بیمه یک کار دم دستی نیست؛ یک علم است‌‌، یک فن است که سال‌هاست وجود دارد و واحد تخصصی ما ‌می‌تواند به اجرای علمی آن کمک کند.